สนูส(Snus) คืออะไร? นิโคตินทางเลือกในสวีเดน

หากคุณเป็นคนที่เคยสูบบุหรี่หรือบุหรี่ไฟฟ้าในไทยมาก่อน คงคุ้นเคยกับการบริโภคนิโคตินแบบสูบที่ใช้การเผาไหม้ของใบยาสูบเพื่อลิ้มรสชาตินิโคตินที่ผสมผสานกับการบ่มรสชาติต่าง ๆ มามากมาย แต่ในอีกซีกโลก กระแสการบริโภคนิโคตินนั้นไม่ได้จำกัดเพียงแต่การสูบบุหรี่เท่านั้น แต่ยังมีสิ่งที่เรียกว่า สนูส(Snus) หรือ การเหน็บถุงนิโคตินไว้ที่เหงือกเพื่อบริโภคนิโคตินที่ปลอดภัยที่สุดอีกทางเลือกหนึ่ง นั่นทำให้ในวันนี้ Snusman ร้านขายสนูสในไทยที่ใส่ใจลูกค้าเช่นคุณจะมาเจาะลึกกันว่า สนูสคืออะไร? ไปจนถึงหลักการทำงานของมันเป็นอย่างไรกันแน่ โดยอธิบายให้เข้าใจภาพรวมของสนูสง่าย ๆ กัน

สนูส คืออะไร

สนูส(Snus) ในไทยที่อ่านอาจออกเสียงได้หลายแบบเช่น สนัซ หรือ สนูซ คือ ผงนิโคตินแบบถุง(Nicotine Pouches) ที่มีลักษระเป็นถุงชิ้นเล็กๆซึ่งถูกบรรจุไว้ในกล่องเก็บทรงกลมแบน โดยสนูสถูกออกแบบให้เล็กพอที่จะสามารถสอดไว้บริเวณเหนือเหงือกบนเพื่อให้ร่างกายมนุษย์สามารถซึมซับนิโคตินได้โดยไม่ต้องจุดไฟเผาไหม้ แต่เป็นการดูดซับนิโคตินผ่านเยื่อบุในช่องปากแทน กลิ่นและรสของสนูสมักจะมาในแนวสะอาด สดชื่น เช่น มิ้นต์ รสเกลือ หรือ รสผลไม้ทั่วไปเช่นเดียวกับบุหรี่มวนหรือบุหรี่ไฟฟ้าที่คนนิยม

โดยทั่วไป ผงสนูสที่บรรจุในถุงจะประกอบไปด้วย ใบยาสูบบดละเอียด, น้ำ, เกลือ, โซเดียมคาร์บอเนต, สารแต่งกลิ่น และสารรักษาความชื้น ซึ่งแต่ละส่วนผสมมีบทบาทสำคัญในการทำให้สนูสสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยมากยิ่งขึ้นเมื่อเทียบกับการบริโภคนิโคตินในรูปแบบที่ต้องเผาไหม้

ทำไมสนูสถึงฮิตในสวีเดน

สนูส (Snus) กลายเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของวัฒนธรรมสวีเดน ไม่ใช่เพียงเพราะเป็นผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น แต่เพราะมีประวัติศาสตร์ร่วมกับชีวิตประจำวันของผู้คนมายาวนานหลายร้อยปี เดิมทีในช่วงศตวรรษที่ 18 สนูสเคยเป็นสินค้าหรูที่ใช้กันในหมู่ชนชั้นสูง ก่อนจะกลายมาเป็นสินค้าพื้นฐานของชนชั้นแรงงานที่ใช้กันในโรงงาน โรงไม้ และท่าเรือ ด้วยความสะดวกในการใช้งาน ไม่ต้องจุดไฟ ไม่ต้องเผาไหม้ และสามารถใช้ได้แม้ในพื้นที่ที่การสูบบุหรี่เป็นเรื่องยากและราคาแพงในสมัยนั้น

อีกหนึ่งเหตุผลสำคัญคือบทบาทของสนูสในฐานะ “เครื่องมือลดอันตรายจากยาสูบ” (Tobacco Harm Reduction) งานวิจัยหลายชิ้นชี้ว่า สนูสมีความเสี่ยงต่อสุขภาพต่ำกว่าการสูบบุหรี่แบบดั้งเดิม โดยเฉพาะในเรื่องของมะเร็งปอด ทำให้ชาวสวีเดนจำนวนมากเลือกใช้สนูสแทนบุหรี่ ซึ่งสอดคล้องกับอัตราการสูบบุหรี่ที่ต่ำที่สุดในยุโรปของสวีเดน ปัจจุบัน สวีเดนยังเป็นประเทศเดียวในสหภาพยุโรปที่อนุญาตให้สนูสถูกกฎหมาย ซึ่งช่วยเสริมให้สนูสยังคงเป็นทางเลือกหลักของผู้บริโภคนิโคตินในประเทศ

สิ่งเหล่านี้ทำให้สนูสไม่เคยกลายเป็นเพียงแค่สินค้าทางเลือก แต่สนูสเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของคนสวีเดนอย่างแท้จริง ไม่ว่าจะเป็นช่วงเวลาพักจากงาน การพบปะสังสรรค์ หรือแม้แต่กิจกรรมกลางแจ้งต่าง ๆ สนูสกลายเป็นสิ่งที่ “ต้องมีติดตัวไว้เสมอ” สำหรับใครหลายคน ความเงียบ เรียบง่าย และไม่รบกวนคนรอบข้างของการใช้สนูส สะท้อนบุคลิกของวิถีชีวิตแบบสวีดิชได้อย่างชัดเจน และนั่นเองคือเหตุผลที่แม้เวลาจะผ่านไปหลายศตวรรษ สนูสก็ยังคงอยู่ในสังคมสวีเดนได้อย่างมั่นคงและมีความหมาย

หลักการทำงานของสนูส

หนึ่งในสิ่งที่ทำให้ สนูส (Snus) แตกต่างจากการบริโภคนิโคตินแบบสูบหรือแบบพ่น คือ “วิธีการดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย” ที่สนูสอาศัยการทำงานของ เยื่อบุในช่องปากแทนการสูดดมผ่านทางปอด กล่าวคือ เมื่อผู้ใช้วางสนูสไว้บริเวณ เหงือกบน หรือเหนือฟันบน ตัวถุงสนูสจะค่อย ๆ ปล่อยสารต่าง ๆ ออกมาโดยเฉพาะ นิโคติน ซึ่งจะซึมผ่านเยื่อบุในบริเวณนั้นเข้าสู่กระแสเลือดโดยตรง

โดยเยื่อบุภายในช่องปาก เช่น บริเวณกระพุ้งแก้ม เหงือก และริมฝีปาก มีลักษณะพิเศษคือเป็นเนื้อเยื่อที่บาง ซึ่งมีเส้นเลือดฝอยจำนวนมาก และมี ความชื้นในระดับที่เหมาะสม ทั้งหมดนี้ส่งผลให้เยื่อบุบริเวณดังกล่าวมีความสามารถในการดูดซึมสารเคมีบางชนิดได้ดี ไม่ต่างจาก เยื่อบุในกระเพาะอาหารและลำไส้ ทำให้การดูดซึมนิโคตินจากสนูสมีประสิทธิภาพสูง โดยไม่จำเป็นต้องกลืนหรือสูดเข้าไปในร่างกาย

ทั้งนี้ การใช้สนูสจะทำให้นิโคตินที่ถูกดูดซึมจะเข้าสู่เส้นเลือดฝอยบริเวณช่องปาก จากนั้นถูกลำเลียงเข้าสู่กระแสเลือดและเดินทางไปยังสมอง ซึ่งกระบวนการนี้จะทำให้การส่งนิโคตินเข้าสู่ร่างกายใช้เวลาน้อยกว่าการกลืนหรือรับประทาน และแม้จะช้ากว่าการสูบเล็กน้อย แต่จะให้ความรู้สึกที่ เสถียรและยาวนานกว่า โดยไม่กระตุ้นระบบหายใจหรือทำให้เกิดควันที่รบกวนผู้คนรอบข้างนั่นเอง

ส่วนผสมของสนูส

แม้สนูสจะดูเหมือนเพียงแค่ถุงเล็ก ๆ ที่วางไว้ในช่องปาก แต่ในถุงนั้นประกอบไปด้วยส่วนผสมของสารหลายชนิดที่ทำหน้าที่ร่วมกัน เพื่อให้ผู้ใช้ได้รับนิโคตินอย่างมีประสิทธิภาพ สะอาด ปลอดภัย และมีประสบการณ์การใช้งานที่ดีที่สุด อันได้แก่

1. ใบยาสูบบดละเอียด

สนูสแบบถุงทั่วไป นิยมใชยาสูบแท้ที่ผ่านกระบวนการบดละเอียด และผ่านการฆ่าเชื้อด้วยวิธีพิเศษ (เช่น พาสเจอไรซ์) ซึ่งช่วยลดสารพิษตกค้างจากกระบวนการบ่มแบบดั้งเดิมของบุหรี่ ตัวใบยาสูบเป็นแหล่งของนิโคติน และให้รสสัมผัสเฉพาะตัวของสนูสแบรนด์นั้น ๆ

2. น้ำ

น้ำเป็นองค์ประกอบสำคัญที่ช่วยรักษาความชื้นให้กับส่วนผสมในถุงสนูส ชุ่มฉ่ำ ทำให้ไม่แห้งกรอบ และสามารถปล่อยนิโคตินได้อย่างต่อเนื่องตลอดช่วงเวลาที่ใช้งาน

3. เกลือ

ถุงสนูสที่ผสมเกลือมักใช้เป็นเกลือปรุงอาหารทั่วไป เพื่อเพิ่มรสชาติให้สมดุล เก็บความชุ่มชื้นของน้ำ และช่วยยืดอายุการเก็บรักษา เกลือยังทำหน้าที่ควบคุมความเสถียรของผลิตภัณฑ์อีกด้วย

4. สารปรับความเป็นด่าง

สารทางเคมี อันได้แก่ โซเดียมคาร์บอเนต (Sodium Carbonate) หรือ โซเดียมไบคาร์บอเนต (Sodium Bicarbonate) ซึ่งมีหน้าที่ปรับค่า pH ให้เหมาะสมกับการดูดซึมนิโคตินผ่านเยื่อบุช่องปาก การควบคุม pH มีผลโดยตรงต่อความเร็วและประสิทธิภาพในการดูดซึมนิโคตินเข้าสู่ร่างกาย

5. สารแต่งกลิ่น

สนูสมีความน่าสนใจด้วยกลิ่นที่แตกต่างกันมากกว่าหลายพันรสชาติ นั่นก็เพื่อเพื่อเพิ่มความหลากหลายและประสบการณ์ที่สดชื่นขณะใช้งาน สนูสมักมีการแต่งกลิ่น เช่น มิ้นต์ ยูคาลิปตัส กลิ่นผลไม้ หรือสมุนไพรต่าง ๆ โดยไม่มีผลกระทบต่อการดูดซึมนิโคติน

6. สารรักษาความชื้น

สารรักษาความชื้นมีหน้าที่ช่วยควบคุมความชื้นในถุงสนูสไม่ให้แห้งเกินไป และยืดอายุการเก็บรักษา สารเหล่านี้ช่วยให้สนูสยังคงความนุ่มและใช้งานได้ดีแม้ผ่านเวลาไปหลายวันหรือหลักเดือนหลังเปิดกล่อง

สถานะทางกฎหมายของสนูสในไทย

สำหรับผู้ขาย สนูส (Snus) เป็นผลิตภัณฑ์ยาสูบชนิดหนึ่งที่ได้รับอนุญาตให้จำหน่ายในประเทศไทย ภายใต้การควบคุมของกฎหมายยาสูบผู้ที่ประสงค์จะขายสนูสต้องขอรับใบอนุญาตขายยาสูบประเภทที่ 2 ซึ่งครอบคลุมการขายยาสูบทุกชนิดในปริมาณที่กำหนด ได้แก่ ไม่เกิน 1,000 มวนต่อครั้ง สำหรับบุหรี่ซิกาแรตหรือซิการ์, ไม่เกิน 2 กิโลกรัมต่อครั้ง สำหรับยาเส้น และไม่เกิน 200 กรัมต่อครั้ง สำหรับยาเส้นปรุงหรือยาเคี้ยว

สำหรับผู้ซื้อ ตามกฎหมายไทย คำว่า “ผลิตภัณฑ์ยาสูบ” หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของใบยาสูบหรือพืช Nicotiana tabacum หรือมีสารนิโคตินเป็นส่วนประกอบ ซึ่งบริโภคโดยวิธีสูบ ดูด ดม อม เคี้ยว กิน เป่า หรือพ่นเข้าไปในปากหรือจมูก ตาม พระราชบัญญัติ ควบคุม ผลิตภัณฑ์ ยาสูบ พ.ศ. 2560 นั่นทำให้สนูสจัดอยู่ในประเภทผลิตภัณฑ์ยาสูบที่บริโภคโดยการอมหรือเคี้ยว ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมและอนุญาตตามกฎหมาย​สำหรับผู้บริโภคผลิตภัณฑ์ยาสูบในไทย

สำหรับการนำเข้า สนูสเข้ามาในประเทศไทย สนูสถือเป็นผลิตภัณฑ์ยาสูบที่ต้องเสียภาษีนำเข้า โดยอัตราภาษีสรรพสามิตสำหรับยาสูบในประเทศไทยมีการกำหนดตามประเภทของผลิตภัณฑ์ เช่น บุหรี่ซิกาแรตมีอัตราภาษีตามมูลค่า 90% และภาษีตามปริมาณ 1.10 บาทต่อกรัม ส่วนยาเส้นปรุงมีอัตราภาษีตามมูลค่า 20% และภาษีตามปริมาณ 1.00 บาทต่อกรัม